Edelweiss

Als de herfst begint dan is het ook weer tijd voor oktoberfest, en daar had ik dit jaar nou eens echt zin in. Terwijl ik Vinted afstruinde naar een betaalbare, maar wel traditionele dirndl volgens de etiquette, vroeg ik mij af wat oktoberfest nou eigenlijk écht inhoudt. Het is heus niet begonnen als op de tafel stampen met een bierpul en dronken toeristen in Duitsland. Toen ik het internet erbij pakte werd mijn vermoeden bevestigd, het heeft wel een wat serieuzere en romantische origine. Evenals de symboliek die vaak wordt gedragen waaronder een broche, speldje of sieraad met edelweiss. Dat is toch eens een prachtig bloemetje, maar deze is helaas ook lange tijd met uitsterven bedreigd geweest.

Foto: Russianflora.com

Het plantje is witviltig behaard waardoor de bladen zilvergroen ogen en behoort tot de familie van composieten. Dat betekent dat die prachtige ster van zilverwitte bladen om de geelgroene kernen heen, niet de bloemblaadjes zijn. Die geelgroene kernen bestaan uit vele, superkleine bloemetjes die zo dicht op elkaar zitten dat het net lijkt alsof dat het binnenste van één bloem is. Die witte blaadjes zijn schutbladen. Schutbladen groeien direct onder een bloem of onder de gehele bloeiwijze van een plant, net zoals bijvoorbeeld de rode of witte bladen van de kerstster. Het zijn vaak vervormde of kleinere bladen, en kunnen een andere kleur hebben dan de rest van de plant zoals dus bij edelweiss het geval is. Hetgeen wat wij als de bloem zien, is dus eigenlijk een schijnbloem.

Edelweiss houdt van lekker wat zonlicht en droge, schrale maar erg kalkrijke grond. Het liefst houdt deze pracht van gebergte rond 4500 meter hoogte. We kennen de plant als symbool op broches, pennen, sieraden en klederdracht in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Toch groeit ze in het wild ook in de Karpaten, Pyreneeën, het noordelijke deel van het Balkanschiereiland en in Centraal-Azië. Helaas komt deze plant überhaupt nog maar zelden in het wild voor in de alpen, want door prachtige volksverhalen is dit plantje zo vaak geplukt dat ze nog maar weinig werd waargenomen in de alpen.

Ooit, lang, lang geleden groeide er ook al edelweiss in de alpen bij rotsachtige stukken die lastig waren om te beklimmen. Om hun liefde te bewijzen, trotseerden vrijgezelle mannen al klimmend rotsachtig gebergte om een bloemetje voor hun meisje te scoren. Velen kwamen daardoor ook tragisch om het leven, omdat ze toen natuurlijk nog niet die uitgestippelde via ferrata routes hadden. Het bloemetje stond al snel symbool voor kracht, dapperheid en voor liefde. Duitse en Oostenrijkse keizers doopten edelweiss om tot de bloem van keizers en koningen. Daarnaast is er ook nog het verhaal van de sneeuwkoningin. Toen door de jaren heen bergklimmen innoveerde en veiliger werd, werden de bloemen ook steeds vaker door toeristen geplukt. Daarna werd de bloem ook nog eens populair door The Sound of Music, en plots werd de bloem wel heel weinig gezien. Tegenwoordig krijg je een flinke boete in een sommige alpenlanden als je er een plukt, in Frankrijk ligt die boete bijvoorbeeld op 750 euro. Inmiddels stabiliseert de populatie.

Tijdens oktoberfest heb ik dus maar een leuke edelweiss broche opgespeld omdat het oorspronkelijk een feest is om de bruiloft van prinses Theresia van Saksen-Hildburghausen en kroonprins Lodewijk van Beieren in 1810 te vieren. Liefde vieren met liters bier en een bloemetje, wie wil dat nou niet. Mocht je graag je liefde aan je partner willen bewijzen met een bloemetje dan zou ik toch maar naar de bloemenstal op de markt gaan, en als je dat nou per se met edelweiss wil doen dan kun je hem gewoon in je tuin of in een pot planten, want ze wordt in Nederland gewoon gekweekt.