Tandplak en takjes: Een mond vol vragen
Van de week zat ik bij de mondhygiëniste. Als je eenmaal in zo’n stoel ligt en onder handen wordt genomen, kun je natuurlijk naar zo’n plafondposter kijken die voor kinderen bedoeld is. Dat was in principe beter uitzicht dan de systeemplafondplaten, maar mijn gedachten gingen er alsnog vandoor. Ooit hebben wij mensen bedacht dat het beter is om rotte kiezen te trekken, tanden te poetsen met houtskool – later met tandpasta – te stoken, en elke zes maanden naar de tandarts te gaan. En soms dus naar een mondhygiëniste die met een haakje in je tandvlees harkt.
Maar wat nou als we nooit thee of koffie waren gaan drinken? Als we fruit niet gingen persen tot sap, daar geen extra suiker aan toevoegden, geen cola hadden uitgevonden en überhaupt ons eten nauwelijks bewerkten? Zouden we deze hele intensieve tandhygiëneroutine dan nog nodig hebben? Na afloop stelde ik die vraag. Volgens mij snapte ze me niet helemaal (ik vermoed dat ze dacht dat ik geen tandarts meer wilde zien en voortaan alleen gras en wortels zou eten), maar toen ik het anders verwoordde, zei ze dat het inderdaad afhangt van wat je eet en hoe je daarna spoelt. Bewerkt of onbewerkt – voedsel dat rijk is aan suiker of zetmeel zal samen met speekselenzymen altijd leiden tot tandplak, tandsteen en uiteindelijk schade aan je glazuur.
Dat zette mij aan het denken, want er bestaan bijvoorbeeld ook paardentandartsen en van die kauwstokjes voor honden met een reinigende werking. Maar deze dieren eten ook bewerkt voedsel, dus misschien is het wel logisch dat zij dit nodig hebben. Wat doen wilde dieren dan om hun gebit te reinigen en is dit eigenlijk wel nodig?
Apen zijn het meest aan ons verwant. Voordat dit in sommige mensen iets los kan maken: nee, wij stammen niet van de apen af en wij zijn geen apen, wij hebben een gezamenlijke voorouder. Dus uit iets anders zijn de apen ontstaan en de voorouders van de mensen. (Voordat er Homo sapiens waren, ontstonden er nog andere menssoorten uit die gezamenlijke voorouder.) Apen en wij zijn ongeveer net zo verwant als een krokodil en een kip.
Dat even terzijde, apen zijn een goed voorbeeld voor natuurlijke tandreiniging bij een onbewerkt dieet omdat ze dus het meest op ons lijken. Het dieet van een chimpansee bestaat voor 80 tot 95% uit plantaardig voedsel, waarvan hoofdzakelijk vruchten. De rest van hun dieet bestaat uit insecten, eieren en soms zelfs vlees. Ze eten dus veel suikerhoudend voedsel, én ze reinigen hun gebit! Met takjes of bladeren stoken zij namelijk hun tanden en verwijderen ze etensresten. Ook helpt het eten van taaie bladeren – de vezels schuren dan langs de tanden en dit heeft een reinigende werking.
Niet alleen chimpansees eten taaie bladeren, maar ook zebra’s, olifanten en runderen. Ook vleeseters gebruiken een soortgelijke techniek om hun gebit schoon te houden. Wolven en leeuwen kauwen bijvoorbeeld op de botten van hun prooi en dat helpt om tandplak te verwijderen.
Maar het komt ook voor dat dieren wél een eigen mondhygiënist of tandarts hebben. Niet eentje met een witte jas en een mondkapje, maar eentje met een puntige snavel. Ossenpikkers eten wondkorsten en parasieten van de huid van grote zoogdieren, maar worden ook weleens rond de mond gezien om voedselresten te pikken.
Dus in de wilde natuur kennen veel dieren gewoon mondhygiëne, ondanks dat ze geen smart-tandenborstel hebben die bijhoudt hoe goed ze elke tand hebben gepoetst. Mocht je nou geen zin meer hebben in de tandarts, dan kun je ervoor kiezen om als een chimpansee te eten, óf je kunt op de botten kauwen van je vijanden. Toch denk ik dat tandenpoetsen met tandpasta en jaarlijkse tandartscontroles beter werken.
Meld je hieronder aan voor een excursie over stadsnatuur
Op 31 mei van 09.00 tot 10.30 vindt een excursie over stadsnatuur plaats vanuit het Cascadepark in Almere Poort. Ga je mee op pad met Anouk Tussen de Natuur om van alles over stadsnatuur te leren?
