Vogelkers: Vriend, veroveraar of vijand
Van de week zat ik in de bus van Blaricum naar Almere en toen viel mij het volgende op: Bijna elke tuin, pand of park had heggen of struiken van Amerikaanse vogelkers. Veel mensen vinden dit een mooie en makkelijke plant voor in de tuin. Helaas is deze plant toch niet zo mooi als hij er uit ziet en is deze een stuk minder makkelijk in de natuur.
De Amerikaanse vogelkers is vrij makkelijk te herkennen De stand van de bladeren en de vorm is hetzelfde als bij gewone vogelkers. Ook de bloeiwijze is hetzelfde. Het overduidelijke verschil is dat de Amerikaanse vogelkers leerachtige, glanzende bladeren heeft en dat de gewone vogelkers mat is. Daarnaast is ook de kleur van de bessen verschillend. Amerikaanse vogelkers heeft paarse tot zwarte bessen en de gewone vogelkers heeft blauwe bessen, dit zul je alleen nooit naast elkaar zien want de Amerikaan bloeit veel later dan die van ons. Oorspronkelijk was Amerikaanse vogelkers een tuinplant maar straks is deze niet meer te missen uit onze natuur. Liever zouden we deze plant moeten missen, want hij is invasief.
Soorten zijn invasief als dit exoten zijn en als deze schade toedoen aan de biodiversiteit en daarmee het ecosysteem verstoren. Exoten komen van nature niet in een gebied voor en deze zijn door menselijk toedoen (opzettelijk en niet-opzettelijk) in desbetreffend gebied terechtgekomen. Soms worden exoot en uitheems door elkaar gebruikt terwijl de betekenis verschilt. Een uitheemse soort komt ergens niet oorspronkelijk voor maar is daar wel op natuurlijke wijze terechtgekomen.
In de jaren ’20 en ’30 is de Amerikaanse vogelkers massaal aangeplant als onderbeplanting in bossen. De soort zou bijdragen aan bodemverbetering en dan met name op de arme zandgronden. Het blad is namelijk snel afbreekbaar en dit verhoogt de bodemvruchtbaarheid. Ook kunnen de zaden tot wel tien jaar (!) overleven voordat ze kiemen. Inmiddels is dit een populaire plant in tuinen.
In ons land hebben wij bijna geen insecten en schimmels die deze soort in toom houden wat in het oorspronkelijke leefgebied van deze boom wel gebeurt. Dat maakt dat deze boom onder andere zich zo snel verspreid. Ten tweede maakt de soort een erg dicht bladerdek wat zorgt voor lichtconcurrentie, nog lagere planten kunnen niet goed meer in de buurt van de Amerikaanse vogelkers groeien omdat ze geen licht meer krijgen. De derde en belangrijkste reden is de combinatie van de enorme zaadproductie, snelle verspreiding van deze zaden doordat vogels de bessen eten en de snelle groei. Hierdoor worden open plekken in bossen snel ingenomen. Dat belemmert de natuurlijke regeneratie van onze inheemse boomsoorten en zorgt voor een verminderen van diversiteit in onze natuur.
Voornamelijk op de hei is dit laatste een probleem. Heidegrond is van nature voedselarm. De invasieve Amerikaan verrijkt dus de bodem en verstoort daarmee het evenwicht van de heide: planten die goed gedijen op arme gronden verdwijnen. Dit laatste is natuurlijk al een probleem door stikstofdepositie.
Niet alleen de Amerikaanse vogelkers is een probleem, ook andere planten zijn vanuit tuinen verspreid en verstoren de inheemse biodiversiteit. De reuzenbalsemien en de Japanse duizendknoop zijn hier voorbeelden van. Maar ook exotische dieren kunnen invasief zijn. We kennen allemaal de halsbandparkiet en voor mensen met een moestuin is de Spaanse wegslak hun grootste vijand. Gelukkig is niet elke exoot invasief zoals de fazant, paardekastanje en gewone hortensia.
Toch is het beter om van tevoren uit te zoeken of de planten die jij in de tuin of op je balkon wil niet invasief zijn voor onze natuur en het liefst inheems. Want hoewel je ze zelf in de tuin plant, zullen wortelstokvormende planten of planten die zaden in eetbare delen hebben of die met de wind verspreiden altijd buiten je tuin belanden. Eerst bij de buren, en een paar seizoenen later groeien de kleinkinderen in het bos.
Meld je hieronder aan voor een excursie over stadsnatuur
Op 17 mei en 31 mei vinden wandelingen plaats in Almere Poort door de wijk en een stukje door Pampushout voor jong en oud. Ga je mee op pad met Anouk Tussen de Natuur om van alles over stadsnatuur te leren?
